The Dunning-Kruger Effect เมื่อเรารู้ไม่พอ…แต่กลับมั่นใจเกินจริง
คุณเคยเจอใครบางคนที่ “มั่นใจ” ในทักษะที่ตัวเองยังไม่เชี่ยวชาญเลยไหม หรือบางทีคุณอาจเคยคิดว่าตัวเอง “เข้าใจเรื่องใดเรื่องหนึ่งอย่างลึกซึ้ง” จนกระทั่งได้เรียนรู้เพิ่มเติมแล้วตระหนักว่าจริงๆแล้ว “คุณรู้น้อยแค่ไหน” ประสบการณ์เหล่านี้ไม่ใช่เรื่องแปลกเลยครับ เพราะที่จริงแล้วสิ่งเหล่านี้สะท้อนให้เห็นถึง ปรากฏการณ์ทางจิตวิทยาที่เรียกว่า “ผลกระทบดันนิง-ครูเกอร์” (The Dunning-Kruger Effect) ซึ่งเป็นอคติทางความคิด ที่ทำให้ผู้ที่มีความสามารถหรือความรู้ต่ำในเรื่องใดเรื่องหนึ่ง ประเมินความสามารถของตนเองสูงเกินไป
Self-Serving Bias เมื่อเรามองโลกในมุมที่เป็นประโยชน์ต่อตัวเอง
คุณเคยสังเกตไหมว่าคนเรา มักจะยกความดีความชอบให้กับความสำเร็จของตัวเอง แต่กลับโทษปัจจัยภายนอกเมื่อล้มเหลว ตัวอย่างเช่น หากคุณสอบได้คะแนนดีเยี่ยม คุณอาจคิดว่าเป็นเพราะคุณอ่านหนังสือหนักหรือเป็นคนฉลาด แต่ถ้าคุณสอบตกขึ้นมาเมื่อไหร่คุณอาจโทษว่าข้อสอบยากหรือเป็นเพราะความโชคร้าย รูปแบบทางจิตวิทยานี้เราเรียกว่า “ความลำเอียงที่เข้าข้างตัวเอง” (Self-Serving Bias) ซึ่งเป็นหนึ่งในอคติทางความคิดที่บุคคล จะอ้างเหตุผลว่าความสำเร็จของตนเองมาจากปัจจัยภายใน