Fundamental Attribution Error กับเหตุผลที่คนเราตัดสินคนอื่นแบบผิดไป
คุณเคยเจอใครที่พูดจาดูหยาบคายหรือทำอะไรสะเพร่า แล้วคิดทันทีว่า “คนนี้เป็นคนไม่ดี” บ้างไหม หรือในเวลาที่คุณไปทำงานสายคุณก็มักจะโทษว่าเป็นเพราะ “รถติด” หรือ “ตารางงานที่ยุ่ง” แต่พอคนอื่นไปสาย คุณกลับคิดว่าเขาเป็นคนไม่มีความรับผิดชอบซะอย่างงั้น สิ่งที่เกิดขึ้นนี้ คือ ความผิดพลาดในการตัดสินผู้อื่นทางสังคม ที่มักจะเกิดขึ้นบ่อยๆครับโดยเราเรียกว่า Fundamental Attribution Error (FAE) หรือ “ข้อผิดพลาดพื้นฐานในการอ้างเหตุผล”
ผลกระทบจาก False Consensus Effect ที่ทำให้เราคิดว่าคนอื่นๆต้องคิดเหมือนเรา
คุณเคยรู้สึกหงุดหงิดใจไหมครับเมื่อมีคนไม่เห็นด้วยกับเรื่องที่คุณคิด โดยบางทีคุณอาจมั่นใจว่าทุกๆคนนั้น จะรู้สึกเหมือนกันเกี่ยวกับภาพยนตร์ ประเด็นทางการเมือง หรือแม้แต่วิธีในการดำเนินชีวิต สิ่งที่เกิดขึ้นนี้เราเรียกว่ามันว่า “ผลกระทบจากความเห็นที่ผิดพลาด” (False Consensus Effect) ซึ่งเป็นอคติทางจิตใจที่ทรงพลังมาก
Sunk Cost Fallacy กับเหตุผลที่เรายังยึดติดทั้งๆที่มันควรจบ
คุณเคยบังคับตัวเองให้ดูหนังจนจบทั้งๆที่ไม่สนุกเลย เพียงเพราะคุณจ่ายค่าตั๋วไปแล้วบ้างหรือไม่ หรือยังคงอยู่ในความสัมพันธ์ที่ล้มเหลวหรืองานที่ไม่ก้าวหน้าเพราะคิดว่า “ก็ลงทุนไปตั้งเยอะแล้ว จะให้เลิกตอนนี้ได้ยังไง” กรอบความคิดที่กำลังเกิดขึ้นนี้ คือ การดำเนินต่อไปในเส้นทางเดิม เพียงเพราะสิ่งที่เราสูญเสียไปแล้ว ซึ่งถูกเรียกว่า “The Sunk Cost Fallacy” นั่นเองครับ ซึ่งเป็นหนึ่งในจิตวิทยาที่น่าสนใจมากเรื่องหนึ่ง ซึ่งผมจะพาผู้อ่านไปรู้จักกับ The Sunk Cost Fallacy จากมุมมองทางจิตวิทยาและพฤติกรรม (Psychology & Behavior)