จิตวิทยาและการตลาดกับ Loss Aversion เมื่อผู้บริโภคกลัวความสูญเสียมากกว่าได้
หลักการที่แสดงถึงความไม่ชอบการสูญเสีย (Loss Aversion) ถือ เป็นหนึ่งในแนวคิดที่มีอิทธิพลมากที่สุด ในสาขาเศรษฐศาสตร์พฤติกรรม (Behavioral Economics) โดยเน้นว่ามนุษย์ตอบสนองต่อการรับรู้ถึงการสูญเสีย ที่รุนแรงกว่าการได้รับผลประโยชน์ที่เทียบเท่ากันมาก โดยหลักการนี้ได้ท้าทายแนวคิดที่ว่ามนุษย์ตัดสินใจอย่างมีเหตุผลเสมอ แต่กลับเผยให้เห็นถึงอคติทางอารมณ์ของเราในการหลีกเลี่ยงการสูญเสีย
Illusory Superiority กับเหตุผลที่เราคิดว่า…ตัวเองเก่งกว่าคนอื่นๆ
คุณเคยคิดว่าตัวเองเป็นคนขับรถที่ดีกว่าคนอื่น ตัดสินใจได้ฉลาดกว่า หรือมีคุณธรรมมากกว่าคนส่วนใหญ่บ้างไหม หากใช่ คุณก็อาจไม่ใช่คนเดียวที่รู้สึกแบบนั้นครับ โดยความคิดที่เกิดขึ้นนี้เราเรียกกันว่า Illusory Superiority หรือที่รู้จักกันในชื่อ “อคติจากการคิดว่าตัวเองดีกว่า” ซึ่งเป็นอคติทางความคิดที่พบได้บ่อย โดยคนเรามักจะประเมินคุณสมบัติ และความสามารถของตัวเองสูงเกินไปเมื่อเทียบกับคนอื่น ซึ่งถือเป็นเรื่องของความบิดเบือนอย่างเป็นระบบ
The Bystander Effect กับเหตุผลที่คนเราอยู่เฉยๆในเหตุการณ์วิกฤต
คุณเคยอยู่ในสถานการณ์หรือเห็นเหตุการณ์ ในขณะที่คุณกำลังเดินไปตามท้องถนน และเผอิญเห็นใครสักคนล้มลงบนทางเท้า พอคุณมองไปรอบๆและเห็นคนที่อยู่ใกล้ๆคุณรวมถึงตัวคุณเอง ที่เกิดความลังเลไม่มีใครขยับตัวที่จะเข้าไปช่วย เพราะคุณคิดว่าเดี๋ยวคนอื่นๆก็คงจะช่วยเองบ้างหรือเปล่า หากคุณเคยมีลักษณะอาการแบบนี้ นั่นอาจหมายความว่าคุณกำลังอยู่ในปรากฎการณ์ที่เรียกว่า “ผลกระทบจากผู้ยืนดู” (Bystander Effect)
Optimism Bias อคติจากการมองโลกในแง่ดี จนเข้าข้างตัวเองมากเกินไป
คุณเคยรู้สึกไหมว่าเรื่องร้ายๆเกิดขึ้นกับคนอื่น และก็คิดว่าจะไม่เกิดขึ้นกับคุณบ้างไหม บางทีคุณอาจเชื่อว่าคุณจะได้งานในฝัน มีสุขภาพแข็งแรง หรือหลีกเลี่ยงอุบัติเหตุได้ แม้ว่าสถิติต่างๆอาจจะชี้ไปในทางตรงกันข้ามก็ตาม แนวโน้มที่เกิดขึ้นโดยทั่วไปของมนุษย์นี้เราเรียกว่า “อคติจากการมองโลกในแง่ดี” (Optimism Bias) ซึ่งเป็นอคติทางความคิด
Sunk Cost Fallacy กับเหตุผลที่เรายังยึดติดทั้งๆที่มันควรจบ
คุณเคยบังคับตัวเองให้ดูหนังจนจบทั้งๆที่ไม่สนุกเลย เพียงเพราะคุณจ่ายค่าตั๋วไปแล้วบ้างหรือไม่ หรือยังคงอยู่ในความสัมพันธ์ที่ล้มเหลวหรืองานที่ไม่ก้าวหน้าเพราะคิดว่า “ก็ลงทุนไปตั้งเยอะแล้ว จะให้เลิกตอนนี้ได้ยังไง” กรอบความคิดที่กำลังเกิดขึ้นนี้ คือ การดำเนินต่อไปในเส้นทางเดิม เพียงเพราะสิ่งที่เราสูญเสียไปแล้ว ซึ่งถูกเรียกว่า “The Sunk Cost Fallacy” นั่นเองครับ ซึ่งเป็นหนึ่งในจิตวิทยาที่น่าสนใจมากเรื่องหนึ่ง ซึ่งผมจะพาผู้อ่านไปรู้จักกับ The Sunk Cost Fallacy จากมุมมองทางจิตวิทยาและพฤติกรรม (Psychology & Behavior)
จิตวิทยาและการตลาดกับ The IKEA Effect เมื่อสิ่งที่เราลงมือทำเองดูมีค่ามากขึ้น
ทำไมบางครั้งเราถึงได้รักสิ่งที่เราทุ่มเทสร้างขึ้นมา แม้ว่ามันอาจจะไม่สมบูรณ์แบบก็ตาม ความผูกพันทางอารมณ์นี้สามารถอธิบายได้ด้วย “ปรากฏการณ์อิเกีย” (The IKEA Effect) ซึ่งเป็นหนึ่งในอคติทางพฤติกรรม ที่ทำให้ผู้คนให้คุณค่ากับผลิตภัณฑ์ที่พวกเขาสร้างขึ้นเองบางส่วนสูงกว่า ปรากฏการณ์นี้ตั้งชื่อตามบริษัทชื่อดังอย่าง IKEA ซึ่งจำหน่ายเฟอร์นิเจอร์ที่ประกอบเองได้ ที่แสดงให้เห็นแล้วว่าความพยายาม
จิตวิทยาและการตลาดกับ Anxiety and Uncertainty เมื่อความกังวลใจส่งผลต่อการตัดสินใจซื้อสินค้า
คุณเคย “ลังเล” ก่อนที่จะกดปุ่ม “ซื้อเลย” บ้างไหม ทั้งๆที่คุณเองก็ต้องการสินค้านั้นเป็นอย่างมาก หรือบางครั้งก็ดันเปลี่ยนใจในช่วงตอนกำลังจะชำระเงิน ทั้งๆที่คุณเองก็ใช้เวลาเปรียบเทียบและดูรีวิวมานาน ซึ่งมันเป็นความรู้สึกตึงเครียดที่เกิดขึ้นในช่วงเวลาหนึ่ง ที่ไม่ใช่ความตึงเครียดในเรื่องของราคาหรือคุณค่า แต่เป็นเรื่องของ “ความกังวล” (Anxiety) และ “ความไม่แน่นอน” (Uncertainty)
จิตวิทยาและการตลาดกับ The Halo Effect เมื่อ First Impression ทำให้ทุกอย่างดีไปหมด
ปรากฏการณ์ฮาโล (The Halo Effect) เป็นหนึ่งในอคติทางความคิดที่ทรงพลัง ซึ่งความประทับใจโดยรวมของบุคคลที่มีต่อบุคคลอื่น แบรนด์ บริษัท หรือผลิตภัณฑ์หนึ่ง จะมีอิทธิพลต่อความรู้สึกและความคิดของพวกเขา ที่เกี่ยวกับคุณลักษณะเฉพาะของสิ่งนั้น และโดยพื้นฐานแล้ว เมื่อเรามองเห็นคุณสมบัติหนึ่งในเชิงบวก เราก็มักจะมองเห็นทุกสิ่งทุกอย่าง ที่เกี่ยวข้องกับสิ่งนั้นในเชิงบวกเช่นกัน
จิตวิทยาและการตลาดกับ Bandwagon Effect เมื่อผู้คนซื้อเพราะ “ใครๆเขาก็ซื้อกัน”
มนุษย์เป็นสัตว์สังคมโดยธรรมชาติ พฤติกรรมของเรามักจะถูกกำหนดโดยสิ่งที่ผู้อื่นทำอยู่ และหนึ่งในแนวคิดที่สนับสนุนพฤติกรรมนี้ ก็คือ Bandwagon Effect ที่เป็นปรากฏการณ์ทางจิตวิทยา ที่ผู้คนมีแนวโน้มที่จะรับเอาพฤติกรรม (Behavior) ทัศนคติ (Attitude) หรือความเชื่อ (Beliefs) ไปเองเนื่องจากผู้อื่นทำเช่นนั้น ที่ขึ้นอยู่กับอิทธิพลทางสังคม และในโลกของการตลาด
พัฒนากระบวนการตัดสินใจ (Decision Making) ให้บุคลากรมีประสิทธิภาพมากขึ้น
ในโลกของธุรกิจ (Business) การตลาด (Marketing) และการสร้างแบรนด์ (Branding) มักจะมีคำว่า “การตัดสินใจ” (Decision Making) เข้ามาเกี่ยวข้องอยู่เสมอ โดยการตัดสินใจ คือ เส้นเลือดใหญ่ที่สามารถตัดสินความสำเร็จ ไม่ว่าจะเป็นการสร้างแคมเปญการตลาด การปรับกลยุทธ์การสร้างแบรนด์ การพัฒนาผลิตภัณฑ์ หรือการเลือกพันธมิตรในเชิงกลยุทธ์